Inmiddels fiets ik al 5 maanden lang, bijna een half jaar dus, elke dag mijn 13 km rondje Gorkum – Sleeuwijk. Stiekem ben ik best trots dat ik het nog volhoud en ook nog steeds de discipline heb om zelfs met temperaturen onder de 10 graden en een felle wind, zij het dan met de nodige extra bekleding en soms tegenzin, toch op die fiets te klimmen en m’n rondje te doen.
Behalve met de toenemende kou krijg je in de herfst- en wintermaanden ook met andere factoren te maken die het fietsen kunnen bemoeilijken of er zelfs voor kunnen zorgen dat je onderuit gaat. Het is niet voor niets dat het aantal fietsongelukken in de herfst- en wintermaanden veel groter is dan in het voorjaar en de zomer.
Daarom besloot ik een lijstje op te stellen van een aantal aandachtspunten waar je vooral in de donkere maanden op kunt letten, om het fietsen niet alleen aangenamer, maar ook veiliger en gewoon in alle opzichten beter te maken. Als ervaringsdeskundige op het gebied van fietsen in alle weersomstandigheden, kan ik over dit onderwerp inmiddels wel aardig meepraten. 
Kleding
Kou is één van onze grootste vijanden in de donkere maanden. Zorg ervoor dat je goed gekleed van huis gaat. Je dik inpakken is niet eens nodig, werk met laagjes. Vooral ook voor de mensen die sportief rijden en dus vaak in wat dunnere fietskleding op de fiets zitten is een goede set thermokleding onmisbaar. Behalve dat het al niet leuk is om het koud te hebben, is kou namelijk ook funest voor je spieren en gewrichten en dus ook voor je prestaties.
In thermokleding heb je verschillende soorten. Voor een Euro of vijf heb je bij Zeeman of Kruidvat thermokleding van een soort t-shirt stof. Deze kun je uitstekend gebruiken als je fietst met gewone kleding, maar rijd je met (strakke) fietskleding, kun je beter voor thermokleding kiezen die als een tweede huid op het lichaam aansluit en op die manier warmte beter vast kan houden.
Hierin is veel prijsverschil: Een base-layer thermoshirt van Agu kost bijvoorbeeld al gauw € 50, terwijl je ze ook hebt van 25 of minder. Wel is het de overweging waard om meer uit te geven aan een goede set (broek + shirt) als je van plan bent met temperaturen onder nul te rijden. Je hebt maar één lichaam en daar moet je lief voor zijn!
Vergeet ook je voeten niet. Veel mensen staan er niet bij stil, maar tijdens het fietsen bewegen je voeten niet of nauwelijks, dit is vooral van toepassing bij wielrenners die met hun schoenen in de pedalen vastgeklikt zitten. Zorg dus voor sokken van warm maar ademend materiaal, zodat je comfortabel de winter door trapt.
Voorbereiding
Voorbereiding is het halve werk. Check een uurtje voor het rijden even Buienradar en kijk behalve naar kans op buien ook naar temperatuur en windkracht en/of richting. Zie je dat er een bui aan komt, is het misschien wijs om je rit even uit te stellen. Moet je écht om een bepaalde tijd weg en is de kans heel groot dat het gaat regenen? Trek een regenjas of –pak aan. Misschien iets minder flatteus, maar je lijf is je dankbaar!
Als je je fietskleding aan gaat trekken en ook een thermosetje aantrekt, is het ’t best om daar met een warm lijf in te gaan. Thermo houdt je lichaamstemperatuur vast, maar werkt niet als een kacheltje. Heb je het dus al ijskoud voordat je je omkleedt, zet dan de verwarming even een paar graadjes hoger of neem een hete douche.
Je hoort mensen in de koude maanden weleens klagen dat ze stramme benen of spierpijn hebben. Spieren houden van warmte en zijn met warmte ook het meest soepel. Ga je rijden in de kou, dan is het aan te bevelen om van tevoren een warming-up te doen, zodat je spieren lekker warm en soepel zijn. Door buiten vervolgens lekker in beweging te blijven, houd je ze ook warm en voorkom je (te snel) afkoelen.
Op weg
Ik heb deze fout in het begin heel vaak gemaakt maar heb van m’n fouten geleerd! Het is nooit goed, en zeker niet met koud weer, om meteen in volle vaart de weg op te gaan. Zo slecht als het is om met een motorfiets vol gas weg te scheuren als je motorfiets nog koud is, zo slecht is het voor je lijf als je te snel van start gaat met fietsen. Opbouwen is het sleutelwoord. Je krijgt het er echt niet warmer van als je harder gaat!
Een tip die ik van iemand heb geleerd en waar ik veel baat bij heb gehad: Zo lang je niet meedoet aan de Tour de France, maar op je eigen houtje aan het fietsen of al dan niet trainen bent, is niet snelheid, maar het uithoudingsvermogen het belangrijkst.
In een hoge versnelling (zwaar trappen) rijden is niet goed voor je spieren. Ook daar heb ik met schade en schande van geleerd. Je komt weliswaar sneller vooruit, maar spant je spieren daarbij overmatig. Zeker met koud weer kan dat in het gunstigste geval resulteren in een trekkerig gevoel en in het slechtste geval in blessures.
In een lagere versnelling rijden dus, en ook jezelf goed aanleren te voelen wanneer je terug moet schakelen. Pluspunten van rijden in een lagere versnelling is dat je benen meer omwentelingen maken, waarmee je niet alleen je spieren traint, maar ook meer calorieën verbrandt!
Spieren hebben de eigenschap snel af te kunnen koelen. Dat is soms handig (als je thuis komt van een rondje en de kachel houdt je al warm) maar ook niet altijd. Wil of moet je bijvoorbeeld onderweg even stoppen?
Zorg ervoor dat dit zo kort mogelijk is. Is dat niet mogelijk, zorg er dan voor dat je in beweging blijft of in elk geval ergens binnen kunt zijn om de kou te weren. Op deze manier voorkom je ook dat je spieren achteraf pijnlijk en stijf worden.
Ben je lekker aan het trappen maar heb je de wind recht tegen? Dat kan best zwaar zijn. Let er vooral dan op dat je niet te hard tegen die wind op wilt boksen en ook wederom niet te zwaar trapt. Het is iets wat je moet leren voelen, maar op een gegeven moment weet je precies wanneer je het even kalmer aan moet doen om te voorkomen dat je een spier overbelast. Voorkomen is altijd beter dan genezen!
Wind kan sowieso een lastige zijn. Wees op je hoede met rukwinden en wind met snelheden boven de 50 km/pu. Vooral als je zijwind hebt is het belangrijk om beide handen aan het stuur te houden om ongelukken te voorkomen. Blijf echter ontspannen doorrijden en voorkom dat je je aan het stuur vastklampt.
Juist door de wind die ineens opzet en dan weer wegvalt, word je alle kanten op geslingerd. Als je te geforceerd bezig bent met je fiets de juiste kant op sturen, kan het juist daardoor mis gaan. Laat je fiets het werk doen en blijf rustig doorrijden. Eventueel licht bijsturen vanuit je heupen om de ergste zwenkingen wat te beperken.
Veiligheid
Veiligheid staat voorop en al helemaal met een toch wel kwetsbare weggebruiker als de fietser. Zorg er om te beginnen dus altijd voor dat je licht op je fiets hebt wat ook daadwerkelijk werkt en goed zichtbaar is.
In de meeste gevallen geeft zo’n koplampje niet echt het effect van een schijnwerper, maar voor een naderende automobilist ben je goed zichtbaar, dat is het belangrijkste. Batterijen leeg? Meteen verwisselen! Sowieso kun je op klaarlichte dag bekeurd worden omdat je fietsverlichting niet werkt. Toch zonde van die € 40!
Behalve goed werkende fietslampen kun je meer doen aan veiligheid. De term ‘zien en gezien worden’ geldt dus niet alleen voor hippe feestjes! Ikzelf draag bij schemer en donker weer vrijwel altijd een reflecterend vestje over mijn kleding. Op die manier ben je al vanaf een veel grotere afstand zichtbaar voor andere weggebruikers, wat ook een veilig gevoel geeft voor jezelf.
Daarnaast zijn veel van dit soort hesjes (gedeeltelijk) gemaakt van waterafstotend materiaal, waardoor je bij een bui al minder nat wordt! Dit soort hesjes zijn onder meer te koop bij Halfords. De duurdere (waterafstotende) zijn te verkrijgen bij motorzaken. Deze hesjes zijn overigens niet verplicht voor fietsers.
In de donkere maanden en zeker in combinatie met een nat en spiegelend wegdek, heeft iedereen meer moeite om alles goed te kunnen zien. Ook met fietsen moet je daar rekening mee houden.
Vooral op drukke punten is het verstandig je snelheid lager te houden dan je gewend bent, zodat je beter je omgeving in je op kunt nemen en op kunt letten. Indien er zich onverhoeds een situatie voordoet, heb je ook een minder lange remweg nodig.
Nat weer betekent een nat en soms glad wegdek. Het is een misvatting om te denken dat wegen of fietspaden alleen met vorst glad zijn. Bij dit soort omstandigheden uit met het rijden over onder meer putdeksels, de witte lijnen op de weg, tramrails en last but sure not least: natte bladeren. Dit zijn allemaal factoren waardoor je makkelijk uit kunt glijden en ten val kunt komen. En dat willen we natuurlijk voorkomen!
Iets waar je met nat weer ook rekening mee moet houden: banden! De meeste stadsfietsen hebben het soort banden wat eigenlijk het hele jaar door goed te gebruiken is, zo’n band wordt ook wel all-season band genoemd. Maar er zijn ook andere gevallen.
Ik weet niet hoe het met wielrenfietsen zit, maar onder ATB fietsen liggen all-terrain banden die op een nat wegdek minder goed presteren door het grove profiel. Dat is wel iets om rekening mee te houden als je met hoge snelheid een scherpe bocht wilt pakken op een kletsnat fietspad. Met dit soort banden is het ook niet aan te raden om op een natte weg hard te remmen.
Behalve nattigheid lijkt het wegdek met name in het najaar een toevluchtsoord van zo’n beetje alles wat met herfst te maken heeft. Denk aan onder meer kastanjes, eikeltjes, dennenappels, takken (groot en klein) en de eerder genoemde bladeren.
Je zou niet de eerste zijn die, zeker in een bocht, over één of meerdere van bovengenoemde obstakels ondersteboven gaat. Let dus vooral in bochten op of er niks op de weg ligt. Is dat wel het geval? Rustig aan afremmen en in een gemiddeld tempo de bocht ingaan.
Je hebt aan alle veiligheidsvoorschriften voldaan, maar toch een aanrijding gehad met een andere weggebruiker. Balen natuurlijk! Probeer rustig en rationeel te blijven, ga niet schelden of met het vingertje naar de ander wijzen. Nooit in discussie gaan als het niet noodzakelijk is. Probeer het op een volwassen manier af te handelen, daar kom je het verst mee!
Tot zover mijn lijstje. Het is onverwachts nog een hele lap tekst geworden! Ik hoop dat je er wat aan hebt. Ik heb ze overigens zelf ‘bedacht. Veel ervan is uit eigen ervaring geput. Omdat ik zelf deze ‘regels’ zo veel mogelijk nastreef en er ook van houd als andere fietsers ook op een bewuste manier bezig zijn met en in het verkeer, wil ik dit graag met je delen.
Hou ‘t rubber onder!
Professioneel stukje, kan iedere fietser iets uithalen waar hij zn voordeel mee kan doen!