Regelmatig zie ik ze in de krant: Zoekertjes waarin mensen elkaar stroop om de mond smeren door zichzelf en hun mogelijk toekomstige object van affectie aan te duiden als ‘spontaan’. Als in ‘zkt spontane man’ of ‘spontane meid zkt’.

Zelf zie ik deze advertenties puur als een vorm van (leed)vermaak, ik heb niets met mensen die hun sociale welbevinden af laten hangen van een postzegeltje in de krant. Maar die term spontaan, die triggert me!

Spontaan, wat is dat nou eigenlijk? In mijn beleving is dat een woord waarvan de oorspronkelijke context uit zijn verband is getrokken en uiteindelijk verworden tot een karaktereigenschap die meerdere onderdelen omvat. Waarom beschrijven mensen zichzelf en elkaar als spontaan? Omdat het minder letters in beslag neemt dan gezellig, losbandig, vriendelijk of prettig gestoord?

Dit is wat de encyclopedie zegt over de uitdrukking spontaan. Een interessante opsomming, met name de gedeeltes bij punt twee en drie. Ongedwongen, vrijwillig, onvoorbereid, impulsief. Ik begin te begrijpen waarom bepaalde mensen zo graag een ‘spontaan’ iemand willen.

Aan de andere kant vind ik punt één eigenlijk de enige houtsnijdende verklaring. Aan vrijwillig en zelfstandig kun je ook heel andere synoniemen verbinden of betekenissen ontlenen en die hebben niet noodzakelijkerwijs te maken met ‘spontaan’ zijn.

Misschien is het daarom ook wel dat ik een hekel aan het woord heb, omdat het vaak zo ver uitgesmeerd wordt als men wenselijk acht. Het past in elke zin, in elke situatie, hoe handig! Ik krijg er spontaan braakneigingen van.

Dat bedoel ik dus. Als mensen het presteren tegen mij te zeggen dat ik ‘een spontane meid’ ben, hebben ze geheid ruzie. Ten eerste ben ik geen meid, ten tweede bepaal ik zelf altijd nog wel of ik spontaan ben.

Als je van punt één in het bovenstaande lijstje uit gaat, ben ik het soms wel, maar niet op de manier die mensen graag zien: In de omgang ben ik over het algemeen nogal introvert, serieus, afstandelijk en op mezelf. Er zijn mensen die daar graag wat termen aan toe zouden voegen. Dat is dus geen lijstje waar dat vervloekte ‘spontaan’ in thuishoort, zou je zeggen.

Maar ik hou ik wél van spontane acties. Zo vertrok ik gister om 2 uur ‘s middags op de fiets naar Sleeuwijk voor een rolletje reflectietape en was ik uiteindelijk pas om 8 uur ‘s avonds weer thuis, omdat ik zin had in een ijsje en uiteindelijk tot halverwege de avond in Woudrichem heb rondgehangen en zelfs in een restaurant heb gegeten. Van het ene uiterste in het andere dus.

Die spontane invallen (impulsief kun je ‘t ook noemen, maar is dat geen familie van de term spontaan?), geven me vaak ontzettend veel energie en ik kan intens genieten van dat soort change-of-plans momenten. En reken maar dat dat onder de noemer spontaan valt!

Waarom mensen dan altijd door blijven zeuren over ‘een spontane man/vrouw’ en met name in die verguisde advertenties, zal dan toch een kwestie zijn van aantal tekens vermoed ik. Acht letters in de vorm van een vaak loze belofte, wat een feest. De triestheid der Nederlandse taal.