Angst verkleint je wereld

In Nederland zijn er al ruim een miljoen mensen die dagelijks te maken hebben met een angststoornis en toch blijkt het voor veel mensen nog altijd iets onbegrijpelijks te zijn. Nadat ik begin 2013 feiten over fobieën schreef en in februari 2014 een post over mijn ziektefobie publiceerde, wilde ik toch nog eens ingaan op dit onderwerp.

In de hierboven genoemde links gaf ik wat algemene uitleg over wat een fobie of angststoornis inhoudt en hoe dat bij mij tot uiting komt. Dit keer wil ik ingaan op de gevolgen. Want helaas blijft het meestal niet bij angst alleen en komt er veel meer bij kijken, waardoor je uiteindelijk in een klein kringetje, een vicieuze cirkel terecht komt. Het woord angst komt overigens voort uit het Latijnse ‘angere’, wat beklemmend betekent. En dat is precies wat angst met je doet: Het verkleint je wereld.

Alweer naar de dokter

Gisterochtend zat ik voor de derde of vierde keer in een maand tijd (ik ben te tel kwijt, serieus) bij de huisarts. Een inmiddels vertrouwde locatie, maar toch ook weer niet. Een plek waar hoop en vrees samenkomen in een tijdsbestek van hooguit een kwartier. Ik had het nog zo uit willen stellen.

Niet wéér die telefoon pakken en dat nummer kiezen. Niet weer aan de assistente moeten uitleggen dat ‘t ‘weer eens zover’ is en ik verteerd word door angst voor die ene ziekte. De ene keer een oneffenheid in m’n borst, de andere keer iets anders.

De keren dat ik bang ben, lijken elkaar in steeds hoger tempo op te volgen. Waar ik eerst soms wel 3 maanden kon genieten van een leeg hoofd zonder angst, is het nu om de paar weken mis. Ging het eerst alleen om borstkanker, nu komen er ook andere vormen van deze ziekte aan bod die ik best weleens zou kunnen hebben.

Want die rare verdikking, dat kwaaltje dat wel erg lang blijft aanhouden and so on. Het klinkt zo knullig, zo aanstellerig en zo neigend naar zelfmedelijden dat ik me zo druk maak. Hypochonders worden niet voor niets regelmatig belachelijk gemaakt in boeken, tv-series en helaas ook in het echte leven. Is het dan zo moeilijk om te begrijpen dat iemand ergens zo vreselijk bang voor is?

Schaamte

De angst is één, maar schaamte is eigenlijk minstens zo groot. Bang zijn om niet meer serieus genomen te worden door je omgeving, vrienden en familie. Zelfs door de dokter. Als zo’n vermoeden dan ook nog gevoed wordt door een arts die je praktisch weg zit te kijken en je te verstaan geeft dat het niet de bedoeling is dat je daar elke week zit. Je in iemands ogen leest dat je een grote aansteller bent, dan is de vernedering compleet.

Je druipt af. Weliswaar gerustgesteld over het zoveelste vermeende knobbeltje, maar met een rotgevoel. Want wat ben je voor een nul als zelfs zo iemand je niet begrijpt. Later bleek dat de arts in kwestie blijkbaar een shitdag had gehad, maar voor mij was het een erg nare ervaring.

Het klinkt misschien gek om te zeggen, maar die angst is een deel van mij wat eigenlijk totaal niet bij me past. Het hoort niet bij de onafhankelijke, volledig self-supporting vrouw die ik ben. Het hoort niet bij mijn doorgaans nuchtere kijk op het leven, mijn niet-piepen-maar-aanpakken mentaliteit.

Het hoort niet bij de sterke persoonlijkheid die ik heb, maar waaraan ik steeds meer ga twijfelen omdat ik me een zwakkeling en abnormaal voel als ik weer de strijd tegen die angst niet kan winnen, mijn nederlaag toegeef en weer naar de huisarts ren.

Alles onder controle

Ik ben onlangs twee keer bij een mevrouw van het GGZ geweest en heb gepraat over mijn angst en de vraag wat ik eraan kan doen. Omdat ik een online traject ga volgen, moest ik eerst een vragenlijst invullen. Toen ik de tweede keer weer kwam, zei ze dat uit de test niet duidelijk naar voren kwam dat ik veel last van angsten had. Ik moest heel verbaasd hebben gekeken.

Ik denk dat er vanuit gegaan wordt dat duidelijk aan je te merken moet zijn wanneer je angst hebt. Dat is bij mij dus niet zo. Mijn zelfbeheersing is erg sterk. Zelfs als ik een paniekaanval heb, blijf ik functioneren. Ik zal ook niet snel iemand bellen. Gewoon opstaan en doorgaan. Niet in bed gaan liggen, hysterisch huilen of weet ik wat. Er is maar één weg en dat is vooruit.

Het is ook weleens gebeurd dat ik boodschappen ging doen als ik een paniekaanval had. Met trilbenen, zweethoofd en al. Jezelf bij elkaar rapen en een trap onder je kont geven. Doorgaan, dat is de enige optie, hoe zwaar soms ook.

De keerzijde is dat mensen dus ook niet snel aan me zien of ik behoefte heb aan troost of peptalk. Maar ik ben nu eenmaal niet iemand die emoties makkelijk toont. Als ik net zoveel discipline had om mijn huis twee keer per week te stofzuigen als hiervoor, dan lagen er nu geen kattenharen op de vloer…:-)

De buitenwereld

Ik merk wel dat ik er steeds minder over praat. De angst plaatst me in een benauwend kringetje van gedachten en reacties die elkaar steeds sneller opvolgen, maar het kringetje mensen die ik er nog over vertel, wordt ook steeds kleiner. Omdat sommigen er verkeerd op reageren, maar ook omdat uiteindelijk toch niemand er echt iets aan kan veranderen.

Ik wil er enerzijds graag over praten omdat ik daar rustiger van word, maar het heeft zo weinig zin om steeds opnieuw dezelfde zinnen te herhalen als: “Denk je echt dat er niks is?” en “Wat zou jij doen als je dit had?”.

De hoofdreden dat ik me steeds minder uit tegenover anderen is schaamte. Ik hoor iemand dan bijna denken “Oh, is het weer zover”. Sowieso wil ik anderen niet lastig vallen met mijn angsten. Angsten die tot nu toe altijd voor niks zijn geweest.

De nuchtere reacties van mensen zorgen er soms zelfs juist ook voor dat ik me afvraag of iemand zich ooit wel zorgen om me maakt, of dat mensen bij voorbaat al denken dat er niks aan de hand is, puur omdat ik angstig ben en dat tot nu toe altijd voor niks is geweest. Ik wil niet beweren dat het nu al zo is, maar ik vrees dat het daar vroeg of laat wel op uit draait.

Ik ben altijd erg trots geweest op mijn sterke karakter en mijn ‘onbreekbaarheid’. Ik werd daarom ook gewaardeerd, maar het is alsof ik dat steeds meer door mijn handen voel glippen naarmate ik vaker angstig ben.

De angst doet zogezegd afbreuk aan mijn imago: Iemand die zich zó druk kan maken om niks, die is helemaal niet zo sterk. Dat idee. Ik ben bang dat hoe langer dit duurt, hoe minder serieus mensen me nog kunnen nemen. Dat vind ik vreselijk.

Ongrijpbaar

Ik vind het zelf ook moeilijk om te begrijpen hoe die angst nu eigenlijk werkt in mijn hoofd. Ik weet voor de gemiddelde mens redelijk veel over medische zaken en nog meer over hoe de menselijke psyche werkt.

Het heeft me altijd geïntrigeerd en dan lees je er ook graag over. Dat ik mijn eigen problematiek op dit punt gewoon niet kan aanpakken, bepaalde patronen niet kan doorbreken of veranderen frustreert me dan ook enorm.

Ik weet precies wat er fout gaat. Maar het is alsof ik achter een glazen wand sta: Ik weet wat er mis gaat, ik zie het voor m’n ogen gebeuren, maar ik kan niet ingrijpen. Ik kan me daardoor dus goed voorstellen hoe een buitenstaander hier tegenaan kijkt. Dat het moeilijk te begrijpen is dat iemand met een prima stel hersens haar eigen angst niet kan overwinnen.

Toch lukt het niet op eigen kracht. Terugkijkend op de laatste drie jaar, zijn de angstklachten toegenomen. De therapie die ik een tijdje heb gevolgd (cognitieve gedragstherapie met exposure) heeft dingen zelfs verergerd.

De behandelaar suggereerde dat ik bepaalde dingen moest doen die bij mij alleen nog meer ‘kortsluiting’ in mijn hoofd veroorzaakten. Als mijn huisarts die adviezen in eerste instantie ook opvolgt als zijnde ‘nieuwe regels’, is het drama compleet.

Hoe nu verder?

Gelukkig heb ik daar inmiddels een stokje voor gestoken. Een paar weken geleden heb ik uitgesproken dat dit voor mij niet werkt en dat we het vanaf nu gaan doen zoals ik ‘t prettig vind en niet anders. In elk geval zolang er geen andere oplossingen zijn om mijn probleem aan te pakken. Dat heeft geholpen, maar ik ben me er wel van bewust dat het alleen verzachtende middelen zijn: Het helpt me niet van de angst af.

Ondanks dat ik aanvankelijk vastbesloten was om niet opnieuw in zee te gaan met een therapeut vanwege mijn eerdere negatieve ervaringen, besef ik ook wel dat er niets verandert en zeker niet verbetert als ik helemaal niets doe. Daarom ben ik akkoord gegaan met het volgen van een online traject en als dat niet werkt, wellicht opnieuw therapie, maar wel bij een ander.

Echt veel vertrouwen heb ik er niet in, temeer ook omdat ik niet voor het eerst therapie krijg (in het verleden heb ik verschillende therapeuten gehad om te werken aan mijn slechte zelfbeeld) en het me nog nooit iets heeft opgeleverd, maar ik ben inmiddels wel zover dat ik alles aan wil pakken om maar van die angst af te komen.

Nawoord

Ondanks dat ik alles wel zo stoer heb opgeschreven, vind ik het ook best spannend om dit te publiceren. Ik heb meer van mezelf laten zien dan ik normaal doe en ben me ervan bewust dat ik mezelf daarmee ook kwetsbaar opstel. Doordat ik in het verleden erg nare ervaringen heb gehad met openhartig schrijven op mijn blog, zit er sindsdien altijd een soort filter tussen.

Maar omdat ik inmiddels een fijn publiek heb opgebouwd van mensen die mijn blog met plezier en interesse lezen en mij als persoon ook respecteren, durf ik het nu wel aan om iets meer van mezelf te laten zien.

Waarom ik dit dan publiceer als ik het eng vind? Hoor ik de criticus bijna hardop denken. Omdat ik graag een stukje van de gevoelswereld van iemand met een angststoornis wil laten zien. Psychische aandoeningen zijn anno 2014 nog altijd een beetje taboe en dat wil ik graag doorbreken.

Het is geen schreeuw om aandacht of medelijden, wel een vraag om begrip. Niet alleen voor mij, maar ook voor al die andere 9.999.99 mensen die dagelijks te kampen hebben met hevige angsten en de daarbij horende schaamte en onbegrip.

Sta eens wat vaker stil bij die buurvrouw die bijna nooit buiten komt, dat neefje wat al begint te schreeuwen als hij een spin denkt te zien in een simpel vliegje of die collega die al flauwvalt als ie een druppel bloed ziet.

Misschien heeft zo iemand wel een angststoornis en heb je hem of haar wel gekwetst door dat flauwe grapje waarvan je zelf dacht dat het onschuldig was. Ik hoop dat ik met bovenstaande tekst een beetje meer inzicht heb kunnen geven en dus ook meer begrip heb kunnen oogsten voor mensen met een angststoornis.

Ken jij iemand met een angststoornis? Of heb je er zelf misschien één? Misschien wil je er iets over schrijven in je reactie. Laten we vandaag eens allemaal openhartig zijn!