Ik prijs me erg gelukkig dat ik in een omgeving woon waar de geschiedenis nog heel aanwezig en tastbaar is. Met mijn woning midden in een historische vestingstad en diverse forten, historische huizen en zelfs een heus kasteel op slechts loop- en fietsafstand. Van sommigen ken ik aardig wat achtergrondinformatie, van andere weer niet. Over Fort Altena wist ik tot nu toe vrij weinig, maar daar kwam afgelopen zaterdag verandering in.

M’n moeder appte of ik het ook leuk vond om een rondleiding te volgen op dit eeuwenoude fort en omdat ik altijd wel te porren ben voor een interactief lesje geschiedenis, stemde ik in. Elke eerste zaterdag en derde zondag van de maand kun je één tot anderhalf uur met een gids op pad die je met liefde alles vertelt over de rijke historie van het fort.

Oude boeken

Raam bij Fort Altena

Antieke telefoon

Fort Altena ligt, zoals dat eigenlijk wel een beetje de bedoeling is van een fort, een beetje beschut en afgelegen langs de A27. Een gemiddelde voorbij suizende auto zal het niet opmerken, maar de mensen hier in de omgeving weten er meestal wel vanaf, al is het alleen al vanwege de brasserie waar je koffie met overheerlijke ‘appeltaart van tante Annie’ kunt krijgen, of de oude loods waarin regelmatig feesten en partijen worden gehouden.

Het fort werd gebouwd in 1847 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, een voor die tijd ingenieus bedachte verdedigingsmethode waarbij, zoals de naam al doet vermoeden, gebruik werd gemaakt van water, om de vijand op afstand te houden. Zo krijgt de kracht van water opeens nog een heel andere definitie.

Waar oorlogsvoering tegenwoordig geschiedt met vliegtuigen en moordmachines die een dodelijk explosief zelfs vele kilometers verderop kunnen droppen, was dat vroeger wel wat anders. Paard en wagen werden ingezet om munitie en ander oorlogsmateriaal te vervoeren en als de boel onder water staat, gaat dat niet lukken.

Ook tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlogen, speelde het fort een actieve rol. Zowel tijdens als na de oorlogen. Het fort was, zoals het heel mooi op de officiële website staat omschreven: “in staat van paraatheid”. Er waren soms wel een paar honderd man aanwezig, toch hebben er nooit gevechten plaatsgevonden.

Na de Tweede Wereldoorlog zijn er NSB’ers vastgehouden. Restanten daarvan zijn nog zichtbaar in de vorm van schrijfsels en tekeningen op de muren van een aantal ondergrondse ruimtes die ook ooit dienstdeden als opslag voor geschutmateriaal.

Een smal gangetje

Fort Altena

Gedicht over Fort Altena

Ook na de oorlogsjaren, kreeg het fort een actieve rol, het werd ingezet als een vestiging van een organisatie die bekend staat als Gladio. Een wat griezelige club waar nog altijd de nodige vraagtekens over bestaan. Vanaf eind jaren negentig, heeft het fort een andere rol gekregen. Niet langer gebruikt voor defensiedoeleinden, maar als een toeristische trekpleister.

Dit is in grote lijnen de geschiedenis van het fort, maar tijdens de rondleiding kregen we heel wat details te horen, waarvan ik me meerdere keren heb afgevraagd hoe die man dat in hemelsnaam allemaal kon onthouden! Het zal de passie voor het fort en geschiedenis in het algemeen zijn.

Van minipoortjes in de muren met een ontzettend slim waterzuiveringssysteem tot oude spullen en van ondergrondse tunneltjes waar je haast op je hurken doorheen moest, tot muren van wel twee meter dik. Er was genoeg te zien en te horen.

Binnen bij Fort Altena

Tekst op de muren

Veel trapjes en gangetjes

Foto’s maakte ik ook aardig wat. Ik ben echt dol op geschiedenis en oude gebouwen. In sommige ruimten was het haast alsof je de energie van vroeger nog kon voelen, heel bijzonder. Ik was voor die tijd al één of twee keer eerder over het terrein van het eeuwenoude fort gelopen, maar was nog nooit binnen geweest en blij dat ik nu de kans heb gekregen om achter die enorm dikke muren eens te kijken hoe het eruit ziet en wat er te vinden is.

Al met al was het, ondanks dat we aanvankelijk nog twijfels hadden vanwege het slechte weer, een erg interessante en leerzame middag. De rondleiding kost slechts € 3 per persoon en dat is geen geld voor de tijd en energie die erin wordt gestoken. Normaal schijnt het ongeveer een uur te duren, maar we waren de enige twee die op deze grauwe zaterdagmiddag deelnamen en anderhalf uur later struinden we pas richting de brasserie voor een warme versnapering.

Meer informatie over historie, faciliteiten en het minimuseum wat ook aanwezig is, vind je op de officiële website fortaltena.nl. Ben jij weleens in een fort of kasteel binnen geweest?