Het is lang geleden dat ik een artikel voor de VIP-serie heb geschreven. VIP staat in dit geval voor Visually Impaired Person en dus niet voor Very Important Person. De term ‘VIP’ is overigens niet iets wat ik heb bedacht.

Vandaag iets over vooroordelen. Iets waar de huidige maatschappij bol van lijkt te staan, want als je iets negatiefs over iemand denkt dan zég je dat toch gewoon? Ongeacht of je er misschien totaal naast zit en iemand mogelijk kwetst.

Ikke ikke en de rest kan stikken en de mensen met de grootste waffel (en vaak het minste intellect) hebben ook het meeste recht. Zorgwekkend vind ik dat, maar dat heeft verder niet met mijn visuele beperking te maken, of toch wel?

Vooroordelen: Wat je niet ziet bestaat niet

Ik ben onlangs 45 geworden en heb in m’n leven al heel wat lelijke woorden, slecht gedrag en vooroordelen te verduren gehad. Meestal ging dat over m’n uiterlijk, ik was blijkbaar té lelijk om mezelf in het wild op straat te mogen vertonen.

Maar ook als het gaat om mijn beperking, zijn er vooroordelen en botte opmerkingen te over. Gek genoeg doen die me minder pijn dan iets over m’n uiterlijk, maar ik kan me er soms wel over opwinden. Ik heb hier ook niet om gevraagd en het voelt dan als niet fair dat ik mezelf dan ook nog moet verantwoorden of zelfs verdedigen.

Van flauwe grappen over mijn fotografie (“Je maakt zeker alleen wazige foto’s?” “Dat fotograferen van jou is vast meer geluk dan wijsheid.”) tot uitgemaakt worden voor ‘arrogante trut’, omdat ik iemand die ik op straat tegenkwam en die mij blijkbaar groette, geen blijk van herkenning gaf.

Soms achter m’n rug om (maar net hard genoeg dat ik ‘t zelf ook hoor), soms recht in m’n gezicht. Ik kan me nog altijd niet voorstellen wat er zo fijn aan is om vervelend tegen iemand te doen, maar dat heeft waarschijnlijk met een verschil in IQ te maken.

Een terugkerend probleem is het feit dat iets wat mensen niet opmerken, er dus simpelweg niet is. Je loopt niet met een stok, je loopt niet tastend met je handen vooruit en je draagt geen bril, dus dan zal het allemaal wel niet zo’n vaart lopen.

Eigenlijk hetzelfde probleem als met psychische problematiek: Wat men niet ziet, dat bestaat niet. Grappig wel dat ik uitgerekend in deze context de term ‘niet zien’ gebruik. Ik heb weleens gezegd dat de mensen om me heen veel meer slechtziend zijn dan ik, omdat ze hun ogen niet openen, maar alleen hun grote mond.

Schijtzooi

Ik maak het bijvoorbeeld best vaak mee tijdens het uitlaten van Bas, dat iemand me spontaan aanvalt om het feit dat ik de poep niet opruim. Iets wat verplicht is en dat weet ik, maar ik kán het niet. Ik heb het geprobeerd, zelfs geprobeerd om hem dan maar op de tegels (in mijn eigen tuin) te laten poepen zodat ik ‘t wel zou zien.

Het resultaat was dat ik het nog steeds niet zag en er vervolgens middenin stapte. Ken je dat gevoel dat je écht je best wilt doen om iets te kunnen, maar het niet lukt? Het écht niet lukt? Dat heb ik onder andere hiermee dus.

Vandaag begon er bijvoorbeeld een meneer vanaf zijn balkon naar me te roepen dat ik Bas z’n poep moest opruimen. Toen ik op rustige toon uitlegde dat ik dat niet kan omdat ik slechtziend ben, beweerde hij doodleuk dat dat ‘geen excuus’ was.

Geen excuus??? Zeg je dat ook tegen mensen in een rolstoel die aangeven dat ze niet kunnen lopen? Bot vind ik dat, grof en ongelofelijk dom. Ik moest maar een foto maken want dan zag ik het wel. Seriously? Het is toch verdomd lastig om een foto te maken van iets wat je niet ziet. Weer een typisch voorbeeld van ‘geef die grote mond maar een duw’ en hersenloos gedrag.

Dit soort situaties maak ik best vaak mee en gek genoeg gaan mensen vaak nog lelijker doen op het moment dat ik rustig uitleg dat ik slechtziend ben en het dus niet kán opruimen. Alsof ze me het liefst met mijn neus in de uitwerpselen van mijn hond zouden willen duwen.

Terwijl ze er persoonlijk niet eens last van hebben. Lekker klagen over een ander, want zelf ben je uiteraard perfect. Ik heb mijn hond zodanig getraind dat hij zijn behoefte alleen doet op plekken waar geen mensen lopen en geen kinderen spelen en dan nog krijg je dit over je heen.

Bij de gemeente heb ik dit probleem al meermalen aangekaart en om een ontheffing gevraagd. Mensen met een hulphond hebben dat immers ook, dus waarom ik niet? Omdat ik geen hulphond heb en mijn hond mag ook niet zo’n hesje dragen omdát hij geen hulphond is.

En verder? Zoek het maar uit. In een brief van een wethouder die ik een paar jaar geleden kreeg, stond doodleuk dat ik gewoon maar op de goodwill van meneer agent moest hopen als ik aangehouden zou worden voor het niet opruimen van de poep van Bas. En anders? Pech!

Ze verdienen liever geld aan je, dan dat ze iets voor je doen. Hier in Gorinchem bestaat de groep ‘mensen met een beperking’ namelijk alleen uit verstandelijk beperkten en mensen met een rolstoel of scootmoblel.

Slechtzienden? Dat zijn toch alleen oude mensen die al seniel zijn, hoeven we geen moeite voor te doen. In die 16 jaar dat ik hier woon, is er nooit ook maar een kruimel tegemoetkoming geweest vanuit gemeente Gorinchem en dat vind ik diep triest

Ik heb weleens gezegd dat de mensen om me heen veel meer slechtziend zijn dan ik, omdat ze hun ogen niet openen, alleen hun grote mond.

Goed mens

Je kent me, ik ben graag bescheiden en zeg niet snel over mezelf dat ik ergens goed in ben. Maar als ik ergens wel grif voor uitkom, is dat ik een goed mens ben. Ik heb normen en waarden en respect voor de wereld om me heen. Ik doe nooit dingen die niet mogen, hou me altijd netjes aan de verkeersregels, roddel en lieg niet, beledig en benadeel andere mensen niet (zelfs als ze dat bij mij wel doen).

Ik heb altijd een aardig woord over voor een ander en ben iemand die zelfs vriendelijk glimlacht naar iemand die me een sneer heeft verkocht. Toch maak ik het iets te vaak mee dat juist de mensen met de beste bedoelingen en de meeste moraal, behandeld worden als slechte mensen als je één keer iets ‘fout’ doet. Zelfs al is dat per ongeluk.

Een tijdje geleden liet ik bijvoorbeeld per ongeluk twee mensen die net het zebrapad op liepen niet voor. Ik had ze niet aan zien komen. Natuurlijk stond er gelijk een agent bij me om me op mijn fouten te wijzen, ik kreeg nog nét geen verbaal.

Terwijl ik dagelijks, meerdere keren per dag bijna van de sokken word gereden door scholieren die op hoge snelheid door het winkelgebied fietsen waar ze niet mogen of idioten zonder licht op hun fiets in het donker. Dan zie je geen enkele agent…

Dit soort dingen maak ik best vaak mee, ook voorvallen die niet in de context van mijn visuele beperking thuishoren, maar wel allemaal op hetzelfde neerkomen. Het lijkt wel dat wanneer mensen die zich altijd normaal en netjes gedragen één keer een foutje maken of zich kritisch ergens over uitlaten, dit meteen onder de loep wordt gelegd.

Ik denk dat het probleem is dat we van de mensen met de grote waffels gewend zijn dat ze altijd ongezouten hun mening en vooroordelen verkondigen en dat maar tolereren. Andere mensen kunnen zich dat niet permitteren zonder finaal afgebrand te worden. Het recht van de sterkste?

Getraind

Het feit wil dat ik voor een gemiddelde slechtziende zeer goed ‘getraind’ ben in het meekomen met de maatschappij. Mensen zien doorgaans niet aan me dat mijn ogen zo slecht zijn. Dat komt omdat ik het belangrijk vind dat ik niet als een gehandicapte word gezien. Dat ik als Ester word gezien en niet als een zielig figuur met slechte ogen. Ik vind onafhankelijkheid sowieso héél erg belangrijk en wil dus zo veel mogelijk normaal kunnen functioneren.

Begrijp me niet verkeerd: Ik schaam me niet voor het feit dat ik slechtziend ben. Het hoort nu eenmaal bij mij en het zou verspilde moeite zijn om te proberen dat te verdoezelen want dat kan nu eenmaal niet. Daar is de beperking sowieso ook veel te groot voor.

Maar mensen zijn snel geneigd om alles en iedereen in hokjes te plaatsen en als je overduidelijk de hulpbehoevende gehandicapte uithangt, kom je zonder meer in zo’n hokje terecht. En daar pas ik voor. Maar in de eerste plaats doe ik het voor mezelf. Omdat ik van niets afhankelijk wil zijn in het leven.

Maar juist dat feit werkt tegen me, omdat mensen het vaak niet aan me zien en dus lomp reageren. Ze vinden het wel leuk om over me te roddelen en te gniffelen als ze zien dat ik met m’n neus dicht op m’n telefoon zit om iets te lezen, maar als je ze buiten tegenkomt en je per ongeluk bijna tegen ze aan botst, moet je uit je achterlijke doppen kijken en opletten waar je loopt. En als iemand plotseling recht voor je neus zonder te kijken de straat op loopt en je zegt daar wat van, moet je ‘niet zeiken’ en word je ronduit uitgelachen. Vorige week nog meegemaakt.

Mijn zicht is 5% en met rechts is het zó slecht dat ‘t niet meetbaar is. Even door de duidelijkheid: De grens tussen blindheid en slechtziendheid ligt precies op die 5%. Eigenlijk ben ik dus zo goed als blind en dan vind ik het eerlijk gezegd toch best een prestatie hoe ik in het leven sta, hoe ik functioneer. Dat mensen vaak niet eens aan me merken dat ik een visuele beperking heb.

Maar in plaats van waardering en respect, zijn lompheid en vooroordelen het enige wat je naar je hoofd kunt krijgen. En ja, daar word ik weleens moedeloos van. Ik hoef echt niet zo nodig vleierij of complimentjes, maar een beetje normaal gedrag zou ik wel op prijs stellen.

Negatief

Omdat ik behoorlijk regelmatig tegen vooroordelen en vervelende opmerkingen aan loop in de context van mijn visuele beperking, is het weleens fijn om dat gewoon van me af te schrijven op mijn blog. In een artikel wat inmiddels eigenlijk al veel te lang is geworden en ook wat minder positief en opgewekt dan je van me gewend bent, maar ik vind dat zoiets soms moet kunnen.

Een klein stemmetje zeurt in mijn hoofd dat ik nu zélf ook negatief doe, maar ik zie dat anders. Ik nuanceer dingen, ik leg dingen uit. Ik bekritiseer mensen niet nodeloos en bemoei me niet met anderen.

Dit gaat over mij. Over mijn beperking en de problematiek die ik daarbij helaas vaker dan nodig tegenkom. Het spijt me om het te moeten zeggen, maar in de context van mijn visuele beperking heb ik doorgaans veel meer last van andere mensen, dan van praktische problemen.

Ik kan er gewoon niet bij dat een wildvreemde zich geroepen voelt om jou zomaar aan te spreken op iets waar die persoon zelf niet eens hinder van ondervindt. En op een manier die vanaf het eerste woord direct onaardig en vaak zelfs grof is. Wat bereik je daarmee? Word je daar opgewonden van? Is het goed voor je ego? Waarschijnlijk vooral dat laatste. En ongeremde domheid. Niet nadenken maar gewoon doen. Niet nuanceren maar generaliseren.

Ik denk eerlijk gezegd wel eens “Wat heb ik jou misdaan dat je je zo tegen mij gedraagt?” Een antwoord zal ik nooit krijgen, hooguit een nog grotere mond. Want voor een grote groep mensen is een grote waffel opzetten het enige middel wat ze tot hun beschikking hebben. Ergens best verdrietig als je blijkbaar zó beperkt bent in je gedrag, dat je alleen dat kunstje kent.

Ik heb het al eens vaker geschreven op m’n blog maar ik doe het nog eens. Mensen bezint eer ge begint. Gebruik die herseninhoud eens, voordat je klakkeloos je mond een duw geeft. Niet alles is wat het lijkt en je kunt ook eerst iets vragen voordat je gelijk een bak vooroordelen en vervelende opmerkingen over iemand uitstort. Je hersens gebruiken doet heus geen pijn!

Het mag lijken alsof de brutalen de halve wereld hebben en mensen met de grootste waffels altijd gelijk, maar ik weiger te geloven dat het echt zo is en nadat ik jarenlang altijd maar gezwegen heb, laat ik nu gewoon van me horen als ik vind dat mensen onrechtvaardig handelen. Gewoon omdat ik net zoveel rechten heb als een ander.

Iemand op Twitter heeft me weleens geadviseerd om toch met een blindenstok te gaan lopen ‘zodat mensen zien dat je een beperking hebt’. Dat is wel een beetje de omgekeerde wereld, niet?

Met een hulpmiddel gaan lopen wat ik niet eens nodig heb, alleen om andere mensen tegemoet te komen. Sorry maar dat gaat me écht te ver. Het wordt tijd dat mensen eens zelf verantwoording nemen voor hun eigen gedrag. Hoog tijd…

Loop jij vaak tegen vooroordelen aan?