Als je content maker bent, of dat is in de vorm van een website runnen, fotograferen, tekenen, grafisch design (dingen die ik zelf toevallig allemaal doe) of iets anders, kun je er haast niet onderuit:

Diefstal van je materiaal. Ongeautoriseerd gebruik, om het net wat genuanceerder te brengen. Risico van het vak, maar dat wil niet zeggen dat je gewoon maar klakkeloos moet accepteren dat dit gebeurt.

Nu zijn er genoeg mensen die dan al snel dingen roepen als ‘joh, dat moet je gewoon als compliment zien’ en dat ik me vooral gevleid moet voelen, totdat ze zelf eens zoiets meemaken, dan snappen ze opeens wél dat ‘t jatten van je werk dus helemaal niets te maken heeft met je gevleid voelen of zelfs een compliment.

Jatten komt in vele vormen

Ik fotografeer inmiddels al ruim 20 jaar en heb het al ontelbare keren meegemaakt dat ik mijn eigen materiaal opeens heel ergens anders tegenkwam, al dan niet met het watermerk eraf geknipt. En dat gaat heus niet altijd alleen om onwetende burgers, vaak ook (bekende) bedrijven die zich aan dit soort praktijken schuldig maken.

Ook de tekst van het artikel wat ik ooit over zilvershampoo schreef en tevens het meest populaire artikel op mijn blog, is al meer dan eens gekopieerd en in exact dezelfde vorm op een andere site gezet.

Meestal gaat dat om webshops die zilvershampoo verkopen en met mijn tekst – die op mijn eigen blog nog altijd duizenden views genereert – hopen ook zoveel traffic te krijgen en dus hun shampoo beter te verkopen.

Nu ik sinds een klein jaartje weer volop aan het tekenen ben, is dat het nieuwe target. Illustraties zijn tenslotte unieker dan een foto en dus gewild. De afgelopen tijd heb ik al meerdere social media posts gerapporteerd vanwege onrechtmatig gebruik van iets wat ik heb gemaakt.

Bij illustraties vind ik het nog erger wanneer deze zomaar worden gejat en verspreid, omdat hier enorm veel tijd en werk in zit en het gewoon heel lullig is als een ander er met jouw werk vandoor gaat.

Geen vraag, geen naamsvermelding, geen credit. Nada. Vriendelijk vragen of men de content wil verwijderen doe ik inmiddels niet meer, want daar wordt toch alleen maar afwijzend of zelfs vervelend op gereageerd. Of gewoon niet op in gegaan. Jij vraagt mij niets, dan doe ik dat ook niet en rapporteer ik direct. Korte metten!

Kijk bijvoorbeeld maar eens naar onderstaande afbeeldingen. Links het origineel, rechts een bewerkte versie van een illustratie waar ik veel tijd en energie in heb gestoken om er iets moois en authentieks van te maken. Hup, jatten, tekst erop en dan lijkt het nét alsof je het zelf hebt gemaakt. Deze afbeelding circuleert inmiddels ook al enige tijd online.

Geen schaamte, wel smoezen

De schaamteloosheid voorbij, is iets wat ik al vaak heb ervaren. Dat je doelbewust iemand anders werk gaat bewerken en dat dan weer gaat verspreiden. Er is een grote groep die gewoon niet op de hoogte is dat je niet zomaar alles wat op internet staat vrij kunt gebruiken en verspreiden, maar er is ook een categorie die heel doelbewust bezig is met het stukje creativiteit wat ze zelf missen, aan te vullen met het materiaal van een ander. Want beter goed gejat dan slecht bedacht, toch?

En de smoezen zijn niet van de lucht. Ik heb zo’n beetje alles al gehoord. Van redelijk onschuldig tot mensen die bijvoorbeeld mijn beperking als excuus gebruiken. “Mensen als jij zijn toch nutteloos voor de maatschappij, dan kun je net zo goed een ander een dienst bewijzen.” (lees: misbruik van jezelf laten maken).

Weer anderen die menen dat het feit dat ik niets verdien met m’n foto’s of illustraties, hen alsnog het recht geeft om mijn materiaal te gebruiken. Desnoods om er zélf een slaatje uit te slaan. Ik ben ooit ‘ondankbaar varken’ genoemd omdat ik niet toestond dat iemand mijn materiaal gebruikte om daar zelf flink aan te verdienen. Mensen zijn soms echt monsterlijk, maar dat heb ik al vaker ondervonden helaas.

Auteursrecht is geen fabeltje

Er zijn dus best veel mensen die gewoon klakkeloos je materiaal gebruiken en al dan niet inzetten om er zelf credits mee op te strijken of zelfs geld mee te verdienen. Been there, done that.

Al is een grote groep dus ook totaal niet op de hoogte dat er zoiets als auteursrecht bestaat, maar ik heb desondanks nog nooit ‘sorry’ gehoord als ik iemand vriendelijk doch dringend aanspreek op het feit dat ze zonder toestemming mijn materiaal gebruiken. Dat is toch wel wat opmerkelijk.

In de afgelopen weken heb ik al meerdere van dit soort situaties aan de hand gehad en geloof me, mensen kunnen héél vervelend worden als ze op de vingers getikt worden. Vooral mannen lijken daar een handje van te hebben en beginnen acuut te hanen en te roeptoeteren om me ervan te overtuigen dat ik nérgens recht op heb, dat wat ik op internet zet ‘niet langer van mij alleen is’ en dat auteursrecht op internet niet bestaat. Door weer iemand anders werd ik voor ‘koe’ uitgemaakt en geblokkeerd.

Jammer voor hen, ben ik niet zo onder de indruk van dit soort intimiderend gedrag. Wat dat betreft, heb ik het geluk dat ik heel wat gewend ben als het aankomt op lelijke woorden die als scherpe projectielen in mijn richting worden geslingerd. En daarnaast ben ik een slimme meid die heel goed weet wat haar rechten zijn en daar maak ik ook gebruik van.

Elk platform heeft wel een mogelijkheid om inbreuk op auteursrecht te melden en daar wordt heel serieus mee omgegaan. Zou dat bestaan als alles op internet gewoon vrij te gebruiken is, zoals sommige mensen beweren? Denk het dus niet. En als zo’n bericht dan verwijderd wordt, zijn ze helemaal pisnijdig.

Die man hierboven insinueert bijvoorbeeld dat ik onredelijk ben, omdat ik ‘een DM had moeten doen’, terwijl de waarheid is dat hij kort na het posten van de bewerkte versie van mijn illustratie, al een reactie ontving waarin ik vriendelijk doch duidelijk kenbaar maakte dat dit niet oké is. Als je daar geen acht op slaat, moet je voelen.

Ken je rechten en gebruik ze

Een goede site waar je op een duidelijke manier in jip-en-janneketaal kunt lezen over hoe het zit met auteursrecht op internet, is bijvoorbeeld Charlotte’s Law. Het artikel op dit linkje heb ik al meerdere keren aan mensen gestuurd.

Je zou nog kunnen zeggen dat deze Charlotte misschien wel in haar eigen voordeel schrijft en slechts beweert dat het verspreiden van andermans content niet mag, maar er zijn ontelbare websites waar – al dan niet in meer juridische termen – hetzelfde staat beschreven.

Omdat ik dus al vaak te maken heb gehad met auteursrecht issues, heb ik jaren geleden mijn research al gedaan. Om de onophoudelijke stroom smoezen te kunnen pareren met feiten en ook om te weten wat daadwerkelijk mijn rechten zijn.

Want sommigen kunnen zó overtuigend zijn dat je aan jezelf zou gaan twijfelen. Daardoor weet ik inmiddels het nodige over het fenomeen auteursrecht en ook dat er enkele uitzonderingen zijn!

Content die gestreamd of ’embed’ wordt, is bijvoorbeeld wél toegestaan. Denk hierbij aan een retweet, embedden van een tweet zoals ik hierboven heb gedaan, iets wat je ook met Instagram foto’s kunt doen, zoals in mijn Instagram’s Greatest serie.

Voor het embedden van content heb je geen toestemming nodig, omdat de originele content en dus de naam van de maker behouden blijft. Het vermelden van een kort citaat zoals hieronder mag ook, mits voorzien van bronvermelding.

Op het internet gelden de gebruikelijke wettelijke regels. Dus ook de Auteurswet. Dat betekent dat de maker het uitsluitend recht heeft om zijn werk openbaar te maken of te verveelvoudigen.
Een ander mag dat niet.

Zelf let ik er ook altijd heel goed op dat ik niet zomaar content van internet gebruik, bijvoorbeeld voor afbeeldingen op m’n blog. Nu is 99% van alles wat je hier ziet door mijzelf gemaakt, van foto’s tot blog-graphics en van illustraties tot icoontjes. Maar als ik eens een andere afbeelding wil gebruiken dan iets uit m’n eigen collectie, zoek ik naar vrij te gebruiken stockfoto’s. Dan zit je dus altijd safe!

Ik hoop dat ik zo een beetje duidelijkheid heb kunnen scheppen over auteursrecht en dat je voorzichtig moet zijn met het gebruiken van content. Merken dat bijvoorbeeld één van je tweets of een Instagram post is gerapporteerd en verwijderd is vervelend, maar het kan ook uitlopen op een geldclaim!

Ik besluit dit artikel graag met het ontkrachten van nog een veelgemaakte denkfout: Het heeft niets met jezelf goed vinden of zelfs arrogantie te maken, wanneer je op je strepen staat in dit soort situaties. Dat is gewoon een primair recht!

Heb jij het weleens meegemaakt dat één van je foto’s of iets anders wat je zelf hebt gemaakt zomaar door iemand anders werd gebruikt?